Arazi GES Hakkında Bilinmesi Gerekenler

ARAZİ GES

Enerji talebinin arttığı, buna bağlı olarak enerji kaynaklarının tükenmekte olduğu günümüzde yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kaynakları gün geçtikçe daha önemli bir hale gelmektedir. Küresel ısınma, hava kirliliği, iklim değişikliği ve gürültü kirliliği gibi pek çok çevre sorununa neden olabilen fosil yakıtların yerine tercih edilebilecek temiz enerji seçeneklerinden biri de güneş enerjisidir. Sera gazı salınımı ya da yakıt tüketimi gibi zararlı emisyonlarla atmosfere zarar vermeyen, Dünyaya sınırsız ve çevre dostu enerji sağlayan güneş enerjisinden yararlanarak büyük miktarda enerji üretmenin yollarından biri arazi güneş enerji santralleri kurmaktır. (Arazi GES).

Arazi GES nedir?

Arazi GES, güneş çiftlikleri, güneş parklar, güneş tarlaları olarak da bilinir. Güneş enerjili elektrik panelleri doğrudan güneş ışığından elektrik üretir. Güneş ışığı panellere geldiğinde, güneş panellerinin içindeki yarı iletkenler devreye girerek kullanılabilir elektrik üretilir. Bir güneş enerjisi çiftliğinde çok sayıda güneş paneli elektrik üretmek için gruplandırılır. Paneller öncelikle cam, alüminyum, bakır ve diğer yaygın malzemelerden yapılmıştır. Güneş enerjisi projelerinde ayrıca panelleri, elektrik kablosunu ve invertörleri ve elektrik transformatörlerini konumlandırmak için çelik raflar kullanılarak şebekeye güç iletilir.

GES Bakımı

Arazi GES ekipmanların tümü güvenlidir ve ev aletlerinde bulunan malzemeleri içerir. Güneş panellerinin içerisinde elektrik üretmelerini sağlayan az miktarda kimyasal madde bulunmaktadır. Bu bileşikler panellerin camı ve kaplamaları içinde tamamen yalıtılmıştır. Kullanım ömürleri dolduktan sonra güneş panelleri ve ekipmanlarının sökülmesi ve geri dönüştürülmesi kolaydır. Güneş santralleri şiddetli hava koşullarına dayanacak şekilde tasarlanır. Güneş panelleri oldukça uzun ömürlüdür ve rutin temizlik dışında herhangi bir bakıma ihtiyaç duymaz. Güneş panelleri hasar görürse hızlı bir şekilde yenileriyle değiştirilebilir.

25 yılın sonunda dahi sorunsuz çalışabilmeleriyle uzun dönemli verimli bir enerji kaynağıdır.

Arazi GES Faydaları

Güneş tarlaları sadece bireysel konutların veya şirketlerin enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılmaz; ayrıca güneş tarlalarından elde edilen enerji kamuya ait elektrik şebekesine aktarılır ve bireysel olarak güneş panellerine sahip olmayan konutların, kuruluşların ya da şirketlerin elektrik enerjisi ihtiyacı yenilenebilir kaynaklardan karşılanmış olur. Gıda, tarım ve hayvancılık konusunda çok önemli katkıları olan güneş enerjisi santralleri fosil yakıtlara olan bağımlılığı ve çevreye olan zararlı etkileri en aza indirerek insan ve çevre sağlığını güvence altına alır. Güneş enerjisi yatırımlarının büyümesinin ardındaki en önemli etken, güneş enerjisi teknolojisi ve kurulumunun azalan maliyetidir. Yeni büyük ölçekli güneş enerjisi üretiminin maliyeti, günümüzde geleneksel kömür ve doğal gaz santralleriyle rekabet edebilecek seviyeye gelmiştir.

Kurulum Süreci

Arazi GES kurulum süreçlerinde dikkat edilmesi gereken ilk konu kurulum yapılacak arazinin statüsüdür. Kurulum arazisi, marjinal arazi (mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ve dikili tarım arazileri dışında kalan araziler) statüsünde olmalıdır. Arazi güneye bakmalı, Güneş ışınlarını çok iyi şekilde alabilecek bir konumda yer almalıdır. Arazinin bulunduğu bölgenin ışınım değerlerinin yüksek oluşu, üretilen enerji miktarını da arttıracağından kurulum aşamasında arazi konumu dikkate alınmalıdır. Eğimli ve gölgeli araziler enerji verimini düşürebileceğinden arazide önceden bir gölgeleme analizi yapmak, potansiyel gölgeleme sorunlarını belirlemeye ve buna göre bir seçim yapmaya yardımcı olabilir. GES kurulacak arazi, enerji nakil hatlarına yakın olmalıdır. Trafo merkezine yakınlık, proje verimliğini arttırır, GES kurulum izni alınmasını kolaylaştırır ve yatırım maliyetlerini azaltır.

GES kurulumu için öncelikle finansal güvence ve onay alma aşamalarını geçmek gerekir. GES kurulumunda dağıtım yapmak istediğiniz arazi ve şebeke hatları için ilgili kurumdan bağlantı anlaşması alınmalıdır. Güneş enerjisi santrali kurmak konusunda uzman olan bir mühendislik firmasıyla çalışmak sonuca daha kolay ve başarılı şekilde ulaşmanızı sağlar.

Arazi güneş enerjisi kurulumunu başarıyla sonuçlandırmak için gerekli aşamalar şunlardır:

• GES kurulumu yapılması hedeflenen arazi belirlenir ve gerekli etüt çalışmalarına başlanır,
• Maliyet ve kar hesaplamaları analiz edildikten sonra finansman yönetimi belirlenir ve gerekli görülürse hibe ve destek programlarına başvuruda bulunulur,
• Kurulması hedeflenen güneş enerji santrali için ÇED ve Marjinal Tarım Raporu alınmalıdır.
• Daha sonra elektrik dağıtım şirketine başvurularak kurulum yapılabilmesi için gereken başvuru evrakları teslim edilmelidir,
• GES kurulumu için kullanılacak olan arazinin kuruluma uygun duruma getirilme işlemleri tamamlanmalıdır,
• GES kurulumu gerçekleştikten sonra bağlantı işlemleri tamamlanır,

Arazi güneş enerjisi santralleri, güneş ışınlarından faydalanılarak elektrik üretimi gerçekleştiren son derece zengin fonksiyona sahip santral sistemleridir. GES kurulumunda teklif konusunda farklılık yaratan etkenler şu şekilde sıralanabilir:

• Güneş enerjisi santrali kurulacak arazi,
• Proje aşaması,
• Arazinin zemin özellikleri ve boyutu,
• Garanti kapsamı,
• Talep edilen güç.
• GES kurulumu için kurumlardan teklif alırken, maddelerin önceden belirlenmiş ve belgelenmiş şekilde sunulması önemlidir.

GES ve Lisanslı Elektrik Üretimi

Tüzel kişilerin elektrik üretimi yapabilmeleri için gereken izne lisans adı verilir. Güneş tarlası kurulumunu, lisanslı elektrik üretimi için de gerçekleştirebilirsiniz. Yönetmeliğe göre, 5 MW üzerinde enerji üreten tesisler üretim lisansı almak zorundadır. Lisanslı tesislerde lisans süresi 49 yıl olarak belirlenmiştir. Üretilen bu enerji, doğrudan şebekeye verilip piyasa değerinde satılabilmektedir. Lisanslı GES direkt olarak şebekeye gönderilebilir.

• Lisanslı elektriğin, piyasa koşullarına uygun olarak satışı mümkündür.
• Lisanslı GES'lerde tüketim gösterme zorunluluğu mevcut değildir.
• Lisanslı güneş enerjisi santralinde kapasite sınırı bulunmamaktadır ancak lisanssız elektrik başvurular nedeniyle trafo kapasitelerinin dolması durumu söz konusu olabilir.
• Lisansı GES kurulumu, güneş alma süresi ölçümü gibi zorunlu ölçüm prosedürlerine tabidir.
• Lisanslı güneş enerjisi yatırımları için avantajlı devlet desteklerinden faydalanma veya bankaların özel kredi ürünlerinden yararlanma imkanı vardır.

Lisanslı ve Lisanssız GES Tercihi

Lisanslı ve lisanssız GES elektrik üretimi tesislerinin hangi durumlarda seçileceği konusunda aşağıdaki noktalar belirleyici olabilir:

• Lisanslı güneş enerjisi aracısız, direkt olarak şebekeye gönderilebilir. Lisanssız güneş enerjisi ise mahsuplaşmaya tabiidir.
• Üretilen elektriğin tüketilmesinin zorunlu olmadığı şartlar, lisanslı tesisler için uygundur zira lisanslı GES'lerde tüketim gösterme zorunluluğu mevcut değildir. Lisanssız GES'te ise net metering için çift yönlü sayaçla belirlenen elektrik tüketim miktarı, üretilen enerji ile mahsuplaştırılmak zorundadır.
• Lisanssız GES'lerde, lisanslı tesislerin aksine, ÇED raporu alma zorunluluğu yoktur. Bu yüzden süre kısıtı olan durumlarda lisanssız GES kurulumu tercih edilebilir.
• Sınırsız kapasiteye ihtiyaç duyulan durumlarda Lisanslı GES kurulumu tercih edilmelidir. Lisanssız tesis başvuruları, ayrılan trafo kapasitelerinin dolmasına sebep olabilir.
• Lisanslı güneş enerjisi santrallerinde kurulum öncesi zorunlu ölçüm prosedürleri mevcutken, lisanssız tesislerde sadece işletme döneminde mahsuplaşma için net metering ölçümü yapılır.
• Kurulum için daha özgür bir alan mevcutsa lisanslı GES'lere yönelinebilir. Kamu kurumları haricinde lisanssız GES'lerin çatıya kurulması zorunludur. Lisanslı tesislerde ise böyle bir kısıt yoktur.
• Uzun ömürlü bir yatırım için lisanslı tesisler daha uygundur. Lisanslı GES'lerde alacağınız lisansın 49 yıllık kullanım süresi vardır. Lisanssız GES'lerde ise, tüketilen elektriğin üretilip devlete satılan elektrikle karşılanması, 10 yıl boyunca mümkün olabilir. 10 yıldan sonraki üretim, devletin alım garantisine değil, piyasa koşullarına tabi olacaktır.
• Elektrik ihtiyacının fazla olmadığı veya üretimin sınırlı olacağı koşullarda lisanssız santrallere yönelmek uygundur. Lisanssız GES'ler ile en fazla 5 MW'a kadar elektrik üretimi yapılabilirken, lisans almak için 5 MW'ın üzerinde üretim yapılması gerekir.
• Lisanslı GES'lerin yanı sıra, eğer tüketim üzerinden mahsuplaşma yapılmak isteniyorsa lisanssız GES'ler için de şebeke bağlantısı zorunludur. Şebekeye bağlantı olmadan net metering yapılamaz.
• Her iki şekilde de elektrik üretmek için çalışır durumda bir GES sistemi kurmak gereklidir.

Güneş Enerji Tarlası Destek ve Hibe Programları

Ülkemizdeki güneş enerjisi tarlaları için devlet, 10 yıl boyunca geçerli alım garantisi verir.

Bunun dışında güneş tarlalarına yönelik KKYDP ve KOSGEB destekleri de vardır.

Daha fazla detaylı bilgi için "GES projelerinde devletin sağladığı teşvikler var mıdır? Varsa nelerdir?" yazımızı okuyabilirsiniz.